Koroner Arter Hastalığının Balon/Stent ile Tedavisi

Koroner arter hastalığı (KAH), kalbi besleyen damarların daralması ya da tıkanması sonucu ortaya çıkan ve kalp krizine kadar ilerleyebilen ciddi bir sağlık problemidir. Kalp kası, sürekli olarak oksijen ve besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bu ihtiyaç koroner arterler aracılığıyla sağlanır. Ancak zamanla bu damarların iç yüzeyinde yağ, kalsiyum ve iltihap hücrelerinden oluşan plaklar birikebilir. Bu durum damar daralmasına neden olarak kalp kasının yeterince beslenememesine, dolayısıyla göğüs ağrısı (angina), kalp krizi ya da ani ölüm gibi sonuçlara yol açabilir.

Koroner arter hastalığının tedavisinde kullanılan yöntemlerden biri de balon anjiyoplasti ve stent uygulamasıdır. Bu yöntem, daralmış veya tıkanmış damarların mekanik olarak açılmasını sağlayarak kalp kasına giden kan akışını yeniden düzenler. Günümüzde milyonlarca insan, bu yöntem sayesinde normal yaşamlarına dönmektedir. Peki bu tedavi nasıl uygulanır, kimlere önerilir, ne gibi riskler taşır? İşte bu soruların detaylı yanıtları…

Koroner Arter Hastalığı Nedir?

Koroner arter hastalığı, genellikle ateroskleroz adı verilen damar sertliği süreciyle gelişir. Bu süreçte damarların iç yüzeyinde yağ, kolesterol, hücresel atıklar ve kalsiyum gibi maddeler birikir. Bu birikintiler zamanla plak adı verilen yapıları oluşturur. Plaklar, damar duvarının kalınlaşmasına ve daralmasına neden olur. Kan akımı bu daralmış alanlarda zorlanır ve kalp kası oksijen açısından yetersiz kalır. Bu durum eforla ortaya çıkan göğüs ağrısına yol açar. Plak çatlayıp üzerine pıhtı oturursa damar tamamen tıkanabilir ve bu da kalp krizine neden olabilir.

Koroner Damar Tıkanıklığında Tedavi Seçenekleri

Koroner arter hastalığının tedavisi kişiye özgü olarak planlanır. Tedavi yaklaşımı; hastanın semptomları, damar darlığının derecesi, kalp fonksiyonu ve genel sağlık durumuna göre belirlenir. Genel olarak üç temel tedavi yöntemi vardır:

1. Yaşam tarzı değişikliği ve ilaç tedavisi: Hafif darlıklarda yeterli olabilir.

2. Balon anjiyoplasti ve stent uygulaması: Orta veya ciddi darlıklarda tercih edilir.

3. Koroner bypass cerrahisi: Çoklu damar hastalığı ya da anjiyoplasti ile açılamayan tıkanıklıklarda uygulanır.

Bu yazının odak noktası olan balon/stent tedavisi, özellikle tek veya iki damar hastalığı olan hastalarda etkin ve güvenli bir çözümdür.

Balon Anjiyoplasti Nedir?

Balon anjiyoplasti, daralmış veya tıkanmış bir koroner damarı açmak için kullanılan girişimsel bir tedavi yöntemidir. Kateter laboratuvarında (anjiyo odasında) lokal anestezi altında uygulanır. Kasık ya da bilek damarından girilerek kalp damarlarına ince bir kateter ilerletilir. Daralmış bölgeye ulaşıldığında kateterin ucundaki küçük balon şişirilir. Bu balon, damar içindeki plağı ezerek damar lümenini genişletir ve kan akışını yeniden sağlar. Ancak balon uygulaması sonrası damar tekrar daralabileceği için çoğu zaman balonla birlikte stent yerleştirilmesi de gerekir.

Stent Nedir ve Ne İşe Yarar?

Stent, metal veya ilaç kaplı küçük bir tüp şeklindedir ve balonla genişletilen damarın içine yerleştirilir. Damar duvarına yaslanarak yeniden daralmayı engeller. Stentler, kan damarının açık kalmasını sağlayarak uzun vadeli başarıyı artırır.

İki ana stent tipi bulunur:

• Bare metal stent (BMS): Sadece metal yapıdadır. Daha hızlı doku iyileşmesi sağlar ancak tekrar daralma riski daha yüksektir.

• İlaç kaplı stent (DES): Üzerindeki ilaçlar damar duvarında yeniden hücre çoğalmasını engelleyerek daralma riskini azaltır. Günümüzde en sık kullanılan stent türüdür.

Tedavi Süreci Nasıl İlerler?

Balon/stent uygulaması planlanan hasta önce detaylı bir değerlendirmeden geçirilir. Risk faktörleri, kullanılan ilaçlar ve altta yatan hastalıklar analiz edilir. İşlem öncesinde hasta genellikle 6 saatlik açlığa alınır ve damar yolu açılarak girişime hazırlanır.

İşlem sırasında hastanın genel durumu monitörize edilir. Girişim genellikle bilekten (radial arter) ya da kasıktan (femoral arter) yapılır. Kateter yardımıyla daralmış bölgeye ulaşılır. İlk aşamada kontrast madde verilerek damar görüntülenir. Ardından balon şişirilir ve damar açılır. Uygun görülürse stent yerleştirilir. Stent yerleştikten sonra kan akımının durumu kontrol edilir. İşlem toplamda genellikle 30 ila 60 dakika sürer.

Balon/Stent Tedavisi Kimlere Uygulanır?

Bu tedavi yöntemi genellikle aşağıdaki hastalarda tercih edilir:

• Göğüs ağrısı yaşayan ve koroner anjiyografi sonucunda damar darlığı saptanan hastalar

• Kalp krizi (STEMI/NSTEMI) geçiren ve tıkalı damarın acilen açılması gereken durumlar

• Efor testinde ciddi iskemi saptanan bireyler

• Koroner damar hastalığına bağlı kalp yetmezliği gelişen hastalar

Ancak bazı durumlarda çoklu damar hastalığı olan, diyabeti bulunan ya da kalp kapağı hastalığı eşlik eden hastalarda koroner bypass cerrahisi tercih edilebilir.

İşlem Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Stent yerleştirildikten sonra hastanın kan sulandırıcı ilaçları düzenli kullanması büyük önem taşır. Bu ilaçlar, stentin içinde pıhtı oluşmasını önler. Hastalar genellikle işlem sonrası birkaç saat içinde ayağa kalkabilir ve aynı gün ya da ertesi gün taburcu edilebilir.

İşlem sonrası dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• İlaçların düzenli kullanılması: Aspirin ve klopidogrel gibi kan sulandırıcı ilaçlar, belirli bir süre mutlaka kullanılmalıdır.

• Girişim bölgesine dikkat edilmesi: Şişlik, ağrı veya morarma gelişirse hekime başvurulmalıdır.

• Yaşam tarzı değişikliği: Sigara bırakılmalı, düzenli egzersiz yapılmalı ve sağlıklı beslenmeye özen gösterilmelidir.

Tedavinin Başarısı ve Takibi

Balon ve stent uygulamaları, başarı oranı son derece yüksek işlemlerdir. Doğru uygulama ve ilaç tedavisi ile stent yerleştirilen damarlar yıllarca açık kalabilir. Ancak tedavinin kalıcılığı, hastanın yaşam tarzı ve ilaç uyumu ile doğrudan ilişkilidir.

İşlem sonrası hasta genellikle 1 ay içinde kontrole çağrılır. Kan değerleri, kalp fonksiyonları ve şikayetlerin seyri değerlendirilir. Gerekli görülürse EKG, ekokardiyografi ya da efor testi yapılabilir. Uzun dönem takip, yeniden daralma ya da yeni darlıkların gelişmesi açısından önemlidir.

Balon/Stent Uygulamasının Riskleri Nelerdir?

Her girişimsel işlemde olduğu gibi balon ve stent tedavisi de bazı riskler barındırır. Ancak bu riskler deneyimli ekiplerce uygulandığında oldukça düşüktür.

Olası riskler şunlardır:

• İşlem sırasında damar yırtılması

• Stent içinde pıhtı oluşması (stent trombozu)

• Alerjik reaksiyonlar

• Kanama veya morarma (girişim yerinde)

• Nadir durumlarda kalp krizi veya inme

Bu riskler, işlem öncesi iyi hazırlık, uygun cihaz seçimi ve işlem sonrası dikkatli takip ile en aza indirilebilir.

Günümüzde Stent Teknolojisindeki Yenilikler

Tıp teknolojisinin gelişmesiyle birlikte stentlerde de önemli yenilikler ortaya çıkmıştır. İlaç kaplı stentlerin yanı sıra, artık biyolojik olarak eriyebilen stentler de kullanılmaktadır. Bu tür stentler zamanla çözünerek damarın doğal yapısına dönmesine olanak tanır. Ayrıca damar içi görüntüleme teknikleri (IVUS, OCT) sayesinde stentin yerleşimi daha hassas şekilde yapılabilmektedir. Bu gelişmeler sayesinde başarı oranı artmakta, komplikasyon riski azalmaktadır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Balon ve stent işlemi aynı anda mı yapılır?

Evet, genellikle balonla damar genişletildikten sonra daralmanın yeniden oluşmaması için aynı seansta stent yerleştirilir.

Stent takıldıktan sonra ilaç kullanmak gerekir mi?

Evet. Stent sonrası kan sulandırıcı ilaçların belirli bir süre kullanılması gereklidir. Bu ilaçlar, stent içinde pıhtı oluşumunu önler.

Balon/stent işlemi sonrası damar tekrar tıkanır mı?

İlaç kaplı stentlerle tekrar tıkanma riski oldukça düşüktür. Ancak sigara, kötü beslenme ve ilaç uyumsuzluğu riski artırabilir.

İşlem sonrası hasta ne zaman taburcu edilir?

Çoğu hasta işlemden birkaç saat sonra gözlem altında tutulur ve ertesi gün taburcu edilebilir. Duruma göre aynı gün de taburcu olunabilir.

Balon ve stent uygulaması acı verir mi?

Hayır. İşlem lokal anestezi altında yapılır. Hasta bilinci açık olur ancak ağrı hissetmez. Hafif bir baskı hissedilebilir.

Bu tedavi yöntemi her hastaya uygulanabilir mi?

Her hasta için uygun değildir. Çoklu damar tıkanıklığı, diyabet, kalp kapak hastalıkları gibi özel durumlarda farklı tedavi yöntemleri tercih edilebilir.

Sonuç

Koroner arter hastalığı, yaşamı tehdit eden ancak erken tanı ve uygun tedaviyle büyük ölçüde kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Balon anjiyoplasti ve stent uygulamaları, kalp damar tıkanıklıklarının tedavisinde etkin, hızlı ve güvenli bir yöntemdir. Hastaların bu işlemlerden maksimum fayda görebilmesi için yalnızca girişimin değil, işlem sonrası yaşam tarzı değişikliği ve düzenli takibin de önemi büyüktür. Modern tıbbın sunduğu bu olanaklar sayesinde, koroner arter hastalığı artık yönetilebilir bir sorun haline gelmiştir. Ancak unutulmamalıdır ki; en iyi tedavi, hastalık oluşmadan alınan önlemlerdir.