Karotis Stent İmplantasyonu (Şah Damarı Darlığının Stent ile Tedavisi)
Karotis arter darlığı, beyne giden en önemli damarlardan biri olan şah damarının, genellikle ateroskleroz nedeniyle daralması durumudur. Bu daralma, beyin kan akımını azaltarak inme (felç) riskini ciddi şekilde artırabilir. Karotis arter darlığına müdahale edilmediğinde kalıcı beyin hasarı, konuşma bozukluğu ve hatta ölümle sonuçlanabilecek komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle erken teşhis ve etkin tedavi hayati öneme sahiptir.
Günümüzde karotis arter darlığının tedavisinde uygulanan en güncel ve etkili yöntemlerden biri karotis stent implantasyonudur. Bu yazıda, şah damarı darlığının nedenleri, belirtileri, teşhis süreci, stent uygulamasının detayları, riskleri ve avantajları ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Karotis Arter (Şah Damarı) Nedir?
Karotis arterler, boynun her iki yanında bulunan ve beyne oksijenli kan taşıyan büyük atardamarlardır. Sağlıklı çalışması, beynin fonksiyonlarını sürdürebilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Karotis arterin daralması ya da tıkanması durumunda, beyin yeterince beslenemez ve bu da geçici iskemik atak (TIA) ya da inme ile sonuçlanabilir.
Karotis Arter Darlığı Nedir?
Karotis arter darlığı, genellikle damar çeperinde yağ, kolesterol ve kalsiyum birikimi sonucunda oluşan plaklarla karakterizedir. Bu plaklar zamanla damar içini daraltır ve kan akımını engeller. %50’nin üzerinde bir darlık, özellikle yüksek riskli gruplarda ciddi bir müdahale gerektirebilir.
Karotis Arter Darlığının Nedenleri
-
Ateroskleroz (damar sertliği)
-
Hipertansiyon
-
Sigara kullanımı
-
Yüksek kolesterol
-
Şeker hastalığı (diyabet)
-
İleri yaş
-
Genetik yatkınlık
Şah Damarı Darlığı Belirtileri
Karotis darlığı genellikle sessiz ilerler ve çoğu zaman felç gelişmeden önce hiçbir belirti vermez. Ancak bazı hastalarda şu belirtiler ortaya çıkabilir:
-
Tek taraflı yüz, kol veya bacakta uyuşma
-
Ani görme kaybı (genellikle bir gözde)
-
Konuşma bozukluğu
-
Denge kaybı
-
Geçici bilinç bulanıklığı
-
Kısa süreli hafıza kaybı
Bu belirtiler, geçici iskemik atak (TIA) adı verilen ve birkaç dakika sürebilen mini felçler olabilir. Bu durum, kalıcı felçlerin öncüsü olarak değerlendirilir ve acil müdahale gerektirir.
Karotis Darlığı Nasıl Teşhis Edilir?
Karotis arter darlığı tanısı, aşağıdaki yöntemlerle konur:
-
Boyun ultrasonu (Doppler USG): Damarın darlık oranını ve kan akımını gösterir.
-
Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi (BT Anjiyo): Detaylı damar görüntülemesi sağlar.
-
Manyetik Rezonans Anjiyografi (MR Anjiyo): Manyetik alanla damarların yapısı değerlendirilir.
-
Klasik Anjiyografi: Hem teşhis hem tedavi amacıyla kullanılır.
Karotis Arter Darlığı Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi seçenekleri darlığın derecesine, hastanın yaşı ve genel sağlık durumuna göre belirlenir:
-
Medikal Tedavi: Hafif darlıklarda kan sulandırıcılar ve kolesterol düşürücü ilaçlarla kontrol sağlanmaya çalışılır.
-
Cerrahi Müdahale (Endarterektomi): Damardaki plağın cerrahi olarak çıkarılmasıdır.
-
Stent İmplantasyonu: Kapalı yöntemle daralan bölgeye stent yerleştirilerek damarın açık kalması sağlanır.
Bu yazının ana konusunu oluşturan karotis stent implantasyonu, son yıllarda cerrahiye alternatif olarak başarıyla uygulanan, minimal invaziv bir tedavi seçeneğidir.
Karotis Stent İmplantasyonu Nedir?
Karotis stent implantasyonu, boyundaki daralan şah damarının iç yüzeyine, bir balon ve stent yardımıyla müdahale edilerek damarın genişletilmesi işlemidir. İşlem genellikle kasık bölgesinden girilerek yapılır ve lokal anestezi altında gerçekleştirilir.
Karotis Stent Uygulaması Nasıl Yapılır?
1. Hazırlık Aşaması
-
Hasta işlemden önce kan sulandırıcı ilaçlara alınır.
-
Kan değerleri, EKG ve görüntüleme testleri değerlendirilir.
-
Lokal anestezi uygulanır.
2. İşlem Süreci
-
Kasık atardamarından ince bir kateter yardımıyla karotis arterine ulaşılır.
-
Darlık olan bölgeye ulaşılınca balon kateter şişirilir ve damar genişletilir.
-
Ardından damarın açık kalmasını sağlamak için metal bir stent yerleştirilir.
-
Beyne pıhtı gitmesini önlemek için genellikle koruyucu filtre kullanılır.
3. Süre ve Taburculuk
-
İşlem süresi ortalama 30-60 dakikadır.
-
Genellikle işlem sonrası 1 gün gözlem amaçlı hastanede kalınır.
Karotis Stentlerinin Avantajları
-
Kapalı yöntemle yapılır, büyük cerrahi kesi gerekmez.
-
Hızlı iyileşme süreci sağlar.
-
Genel anesteziye ihtiyaç duyulmaz.
-
Felç riski yüksek hastalarda güvenli bir seçenektir.
-
Cerrahi riski yüksek hastalarda tercih edilir.
Karotis Stent Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
İlk 1 hafta ağır kaldırma ve egzersizden kaçınılmalıdır.
-
Kan sulandırıcı ilaçlar düzenli kullanılmalıdır.
-
Yara bakımı ve kasık bölgesi temizliğine özen gösterilmelidir.
-
Sigara ve alkol gibi damar sağlığını bozan faktörlerden uzak durulmalıdır.
-
Rutin kontroller ve görüntüleme testleri ihmal edilmemelidir.
Karotis Stent Uygulamasının Riskleri Var mı?
Her tıbbi işlemde olduğu gibi karotis stent uygulamasında da bazı riskler mevcuttur:
-
Beyne pıhtı atması (inme)
-
Kanama veya hematom
-
Stent içinde tekrar daralma
-
Geçici baş ağrısı veya baş dönmesi
-
Kasık bölgesinde damar zedelenmesi
Ancak işlem, deneyimli bir kalp damar cerrahı veya girişimsel kardiyolog tarafından yapıldığında bu riskler oldukça düşük oranlarda görülür.
Hangi Hastalar İçin Stent Uygulaması Daha Uygundur?
-
Cerrahiye uygun olmayan hastalar
-
Ağır kalp, akciğer hastalığı bulunanlar
-
Daha önce boyun ameliyatı geçirmiş olanlar
-
Her iki karotis arterinde darlık olanlar
-
Genç hastalar için uzun vadeli stent koruyuculuğu düşünülen durumlar
Stent Takılan Damar Tekrar Daralır mı?
Stent uygulanan damarda yeniden daralma (restenoz) riski mevcuttur. Ancak bu oran yeni nesil stentlerde oldukça düşüktür. Düzenli takip ve yaşam tarzı değişiklikleriyle bu risk daha da azaltılabilir.
Karotis Stent ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Karotis stent işlemi acı verir mi?
Hayır. İşlem lokal anestezi ile yapılır ve genellikle ağrısızdır.
İşlem sonrası hastanede ne kadar kalınır?
Genellikle 24 saat gözlem altında tutulduktan sonra hasta taburcu edilir.
Stent kalıcı mıdır?
Evet. Stent ömür boyu damarda kalır ve çıkarılmaz.
MR çektirmek stente zarar verir mi?
Modern stentlerin büyük çoğunluğu MR uyumludur, ancak işlemden sonra doktorunuza danışmanız önerilir.
İkinci kez stent takılabilir mi?
Evet, bazı durumlarda ikinci bir stent uygulanabilir.
Sonuç: İnmeden Korunmak Mümkün
Karotis arter darlığı, sinsi ilerleyen ve ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir hastalıktır. Ancak erken teşhis ve karotis stent implantasyonu gibi modern tedavi yöntemleriyle felç riski büyük ölçüde azaltılabilir. Stent işlemi, kapalı yöntemle, güvenli bir şekilde uygulanmakta ve hastaların yaşam kalitesini yükseltmektedir.
Eğer sizde ya da bir yakınınızda ani konuşma bozukluğu, kol-bacak güçsüzlüğü veya geçici görme kaybı gibi belirtiler varsa mutlaka bir kardiyoloji ya da damar cerrahisi uzmanına başvurmalısınız. Unutmayın, felç geçmeden önce müdahale etmek hayat kurtarır.
